งานวิจัย : การสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในการผลิตหนังสือสำหรับเด็ก
โดย : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.บัญชา เกียรติจรุงพันธ์
บทคัดย่อ ภาษาไทย
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสอนสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมหัวข้อบุญกิริยาวัตถุ 10 และมงคลชีวิต 38 ในกระบวนการเรียนการสอนให้นักศึกษาได้เรียนรู้ ฝึกตน และสามารถนำความรู้ความเข้าใจไปสอดแทรกหรือประยุกต์ใช้ในการผลิตหนังสือสำหรับเด็กได้ เป็นการวิจัยเชิงทดลองการสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในการเรียนการสอน เป็นการวิจัยเฉพาะกรณี (One Shot Case Study) กลุ่มเป้าหมายได้แก่นักศึกษาสาขาวิชาการสอนภาษาไทย ชั้นปีที่ 1คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จำนวน 25 คน ที่ศึกษาในรายวิชา 233160 หนังสือสำหรับเด็ก ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2547 เวลาในการวิจัย ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2547- มีนาคม 2548 โดยใช้เครื่องมือวิจัยที่มีในกระบวนการเรียนการสอนตามปกติ ผู้วิจัยได้เก็บข้อมูลจากเครื่องมือทุกชนิดแล้วนำมาวิเคราะห์ และนำเสนอผลการศึกษาแบบพรรณนาวิเคราะห์ (Descriptive Analysis)
ผลการวิจัย
ความรู้พื้นฐานของนักศึกษาก่อนผ่านกระบวนการเรียนรู้ พบว่านักศึกษาเข้าใจว่าบุญ หมายถึงความดีงาม ความสุขใจ ส่วนคำว่า มงคล เข้าใจว่าหมายถึง สิ่งที่สังคมยอมรับ รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีด้วย อีกทั้งเข้าใจว่าการถือฤกษ์งามยามดี เป็นส่วนหนึ่งของมงคลชีวิตด้วย ในด้านการปฏิบัติตนของนักศึกษา หลังจากผ่านกระบวนการเรียนรู้ที่ได้สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมแล้ว พบว่ามีความเข้าใจความหมายของหลักธรรมะและแนวทางปฏิบัติตนมากขึ้น รู้สึกยินดีที่สามารถทำบุญได้โดยไม่ต้องใช้เงิน อีกทั้งพบว่านักศึกษามีความพยายามที่จะประพฤติตนให้ดีขึ้น และสามารถสร้างมงคลให้แก่ชีวิตตนเองได้ ผลการผลิตงานรายบุคคล พบว่านักศึกษาสะท้อนแนวคิดด้านคุณธรรมจากข้อความที่เป็นอักษรภาพหรือ วรรณรูป (Concrete Poetry) ได้ดี ส่วนความคิดผ่านหนังสือสำหรับเด็กเป็นรายบุคคล พบว่าสะท้อนคุณธรรมออกมาในภาพรวมไม่สามารถแบ่งได้ชัดเจนว่าอยู่ในหลักธรรมะกลุ่มใด ได้แก่ ความกตัญญู ไม่อายที่จะทำความดี ไม่ละโมบ ความมีคุณค่าในตัวเอง การให้อภัย รู้จักแบ่งปัน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ซื่อสัตย์ รู้จักหน้าที่ของตน ช่วยเหลือผู้อื่น มารยาทที่ดี ให้อภัยและให้โอกาสผู้อื่น ในด้านแนวคิดจากการจัดทำงานกลุ่ม พบว่ามีการสะท้อนคุณธรรมผ่านหนังสือสำหรับเด็กที่ซับซ้อนมากขึ้น ได้แก่การเดินทางหาสัจธรรม และคุณค่าแห่งประสบการณ์ชีวิต การแสดงความกตัญญูอย่างถูกวิธี การมีความดีในตนเองและใช้ความดีนั้นเป็นแสงสว่างส่องทางดำเนินชีวิต การรู้จักหน้าที่และมีมารยาทในสังคม การทำบทบาทหน้าที่ของตนให้ดีที่สุด การไม่อิจฉาริษยาเบียดเบียนคนอื่น ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และการแบ่งปัน ความมีคุณค่าแห่งตนเองและมีมุทิตาจิตต่อบุคคลอื่น